Երեքշաբթի`1. Ստեղծագործի'ր վերնագրերով մեկով`

Ների’ր, դու էլ կատարյալ չես…

Ընկեր ընտրելիս կարևորում եմ…

Արդար լինել նշանակում է…

Ես ազատ եմ, որովհետև…

Ես ազատ եմ, որովհետև ինձ ոչ-ոք չի ստիպում  ինչ, որ բան անել։
Իրականում ազատությունը կյանքում առաջնային բաներից մեկն է որը պետք է մարդը ունենա, եթե մարդը ազատություն չունի նրան անընդհատ կարգադրում էն, նա չի կարող հաջողությունների հասնել և ես այդպիսզի մարդկանց  խորհուրդ եմ տալիս ազատվել այդ կարգադրումներից և ապրել ազատ ինչպես, որ կցանկանան։

2. Համացանցից որոնի՛ր և գտի՛ր մորը, կնոջը նվիրված բանաստեղծություններ։ Կարդա՛, ձայնագրի՛ր, տեղադրի՛ր բլոգումդ: Պատրաստվի՛ր, որպեսզի բանաստեղծությունը ներկայացնես ընկերներիդ:

ՄԱՅՐՍ

Մեր հույսի դուռն է մայրս,

Մեր տան մատուռն է մայրս,

Մեր օրորոցն է մայրս,

Մեր տան ամրոցն է մայրս

Մեր հերն ու մերն է մայրս,

Մեր ճորտն ու տերն է մայրս,

Մեր տան անտունն է մայրս,

Մեր արծվաբունն է մայրս,

Մեր տան ծառան է մայրս,

Մեր տան արքան է մայրս,

Մեր տան անճարն է մայրս,

Մեր դեղ ու ճարն է մայրս,

Մեր տան աղբյուրն է մայրս,

Մեր ծարավ քույրն է մայրս,

Մեր տան անքունն է մայրս,

Մեր անուշ քունն է մայրս,

Մեր տան ճրագն է մայրս,

Մեր արեգակն է մայրս:

Մայրս, մեր հացն է մայրս,

Մեր տան աստվածն է մայր

Ձայնագրություն

138․Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Վերապես նրանք  հասան հռչակավոր Խաչաղբյուրին: Առաջնորդը մագլցեց ժայռն ու անցքի մոտից մի պարան կապեց, որպեզի տղաները կառչելով բարձրանան քարանձավ: Քարանձավային լճակից թափվող առվակի մեղմ խոխոջանն էր լսվում: Ջուրն այնքան թափանցիկ էր, որ հատակի խիճն ու ավազը  երևում էին: Արշավախմբի  որոնումները ցնցող  արդյունք տվեցին: Տղաները այդ քարանձավից ոչ միայն նախամարդու իրեր գտան, այլև բազմաթիվ ստորգետնյա անձավներ, լճեր ու գետեր:

139. Տրված բառերից յուրաքանչյուրին ինչպիսի՞ հարցին պատասխանող մի քանի բառեր ավելացրո՛ւ (աշխատիր չկրկնել):

Օրինակ՝ քարե, բարձր, երկհարկանի, բնակելի, գեղեցիկ տուն:

Քույր – մեծ, սիրելի, խելացի, հոգատար
Եղբայր – կրտսեր, ուժեղ, քաջ, ընկերասեր
Մայր – բարի, հոգատար, աշխատասեր, սիրող
Հայր – խիստ, խելացի, հոգատար, արդար
Տատիկ – բարի, հնամյա, իմաստուն, քնքուշ
Պապիկ – խելացի, ուժեղ, կենսուրախ, հանգիստ

140. Տրված գոյականներին ածանցներ ավելացրո՛ւ, որ ածականներ դառնան:

Սիրտ → սրտային
Վախ → վախկոտ
Քար → քարե
Մայր → մայրական
Երկինք → երկնային
Արև → արևային
Փայտ → փայտյա
Լեռ → լեռնային
Փողոց → փողոցային
Երկաթ → երկաթյա
Օդ → օդային
Ծաղիկ → ծաղկային
Եղբայր → եղբայրական
Ոսկի → ոսկե
Արծաթ → արծաթյա
Ծով → ծովային
Ամերիկա → ամերիկյան
Ֆրանսիա → ֆրանսիական
Գերմանիա → գերմանական

141․ Նախադասությունները կարդա՛ և պարզի՛ր, թե ի՞նչ դեր ունեն ածականին ավելացված ավելի, պակաս, ամենից բառերը: Դուրս գրիր այդ ածականները։

Կետերը ջրի տակ կարողանում են երկար մնալ՝ մեկից երկու ժամ: Ծովային կրիաներն ավելի երկար են դիմանում՝ երեք ժամ և ավելի: Սակայն ծովային կրիաների մի տեսակ կա, որ ջրի տակ ամենից երկար է մնում. նա կարող է մի քանի օր դուրս չգալ: Պինգվիններն ընդհանրապես խոշոր թռչուններ են: Դրանց մեջ արքայական պինգվինն ավելի խոշոր է, քան մյուս տեսակի պինգվինները: Ամենից խոշորը կայսերական պինգվինն է, որը ամենից հաճախ հանդիպող տեսակներից է:

Օվկիանոսի ջրերն ամենուր աղի են: Բայց բևեռային շրջաններում ջուրը պակաս աղի է, քան մյուս տեղերում: Ամենից քիչ աղի է Բալթիկ ծովի ջուրը, իսկ ամենից շատ՝ Կարմիր ծովինն ու Պարսից ծոցինը:

Ավելի երկար
Ամենից երկար
Ավելի խոշոր
Ամենից խոշոր
Ամենից հաճախ
Աղի
Պակաս աղի
Ամենից քիչ աղի
Ամենից շատ աղի

142. Տրված խմբերի բառերի տարբերությունը բացատրի՛ր: Ինչո՞ւ են դրանք անվանում ածականի համեմատության աստիճաններ:

Ա. Քաղցր, աղի, կծու, դառը, մեծ, երկար, բարձր → Սրանք համեմատության դրական աստիճանի ածականներ են, այսինքն՝ առանց որևէ համեմատության՝ սովորական ձևով օգտագործվում են:
Բ. Ավելի քաղցր, ավելի աղի, ավելի կծու, ավելի դառը, ավելի մեծ, ավելի երկար, ավելի բարձր → Սրանք համեմատության համադրական աստիճանի ածականներ են, որոնք ցույց են տալիս, որ ինչ-որ բան ավելի շատ կամ ավելի քիչ է, քան մյուսը:
Գ. Ամենից քաղցր, ամենից աղի, ամենից կծու, ամենից դառը, ամենից մեծ, ամենից երկար, ամենից բարձր → Սրանք համեմատության գերադրական աստիճանի ածականներ են, որոնք ցույց են տալիս, որ տվյալ հատկանիշը ամենաբարձր աստիճանի է:

Դաս 26.  (03.03-07.03)

§29. Ճախարակ: (Էլեկտրոնային դասագիրք 1 էջ՝ 96-97)․

Քննարկվող հարցեր՝

1․ Ի՞նչ է ճախարակը:
Ճախարակը պարզ մեխանիզմ է, որը կազմված է ակից և դրա շուրջ շարժվող պարանից կամ թելից։ Այն օգտագործվում է ծանրություն բարձրացնելու կամ ուժի ուղղությունը փոխելու համար։

2․ Ճախարակի ի՞նչ տեսակներ գիտեք:
Ճախարակի հիմնական տեսակներն են՝

• Անշարժ ճախարակ
• Շարժական ճախարակ
• Բազմաճախարակ (բլոկային համակարգ)

3․ Ո՞ր ճախարակն է կոչվում անշարժ:
Անշարժ ճախարակը այն է, որի առանցքը տեղաշարժվել չի կարող և մնում է անշարժ վիճակում։

4․ Ո՞ր ճախարակն է կոչվում շարժական:
Շարժական ճախարակը այն է, որի առանցքը շարժվում է՝ կախված բեռնից, և ինքն էլ մասնակցում է շարժմանը։

5․ Ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում անշարժ ճախարակը:
Անշարժ ճախարակն օգտագործվում է ուժի ուղղությունը փոխելու համար, բայց այն ուժի մեջ շահ չի տալիս։

6․ Ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում շարժական ճախարակը: Այն օգտագործելիս որքան ենք շահում ուժի մեջ:
Շարժական ճախարակը օգտագործվում է ուժը նվազեցնելու համար։ Այն ուժը նվազեցնում է 2 անգամ։ Այսինքն, եթե բեռը 20Ն է, ապա այն բարձրացնելու համար հարկավոր կլինի 10Ն ուժ։

7․ Ի՞նչ է բազմաճախարակը: Այն օգտագործելիս որքան ենք շահում ուժի մեջ:
Բազմաճախարակը (բլոկային համակարգ) երկու կամ ավելի ճախարակների համակցությունն է, որը թույլ է տալիս ավելի մեծ ուժային շահում ստանալ։ Ուժի շահը կախված է ճախարակների քանակից։ Եթե համակարգում կա nnn շարժական ճախարակ, ապա ուժի շահը կլինի 2n2^n2n անգամ։

8․ Ցույց տվեք ուժի կիրառման կետը, լծակի հենման կետը և ուժերի բազուկները:

• Ուժի կիրառման կետը այն տեղն է, որտեղ կիրառվում է արտաքին ուժը՝ պարանին կամ բեռին։
• Լծակի հենման կետը այն առանցքն է, որի շուրջ ճախարակը պտտվում է։
• Ուժերի բազուկները այն հեռավորություններն են, որոնք չափվում են հենման կետից մինչև կիրառվող ուժի կամ դիմադրության կետը։

Պատրաստել և ներկայացնել ուսումնական նյութ՝

Հին ժամանակներում շատ պարզ մեխանիզմներ օգտագործվել են ոչ միայն կենցաղում այլև ռազմական նպատակներով։ Պատրաստել տեսանյութ կամ պատումի տեսքով ուսումնական նյութ, պրեզենտացիա այս թեմայի վերաբերյալ հետևյալ վերնագրով՝

«Պարզ մեխանիզմները կենցաղում և ռազմական նպատակներով» կամ «Տվեք ինձ հենման կետ, և ես կշրջեմ աշխարհը» վերնագրով։

Դիտեք հետևյալ տեսանյութերը՝

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ առանձնահատկություներ ուներ Արշակունյաց ուշ հելլենիստական (կամ հետհելլենիստական) Հայաստանի մշակույթը: Ինչպիսի՞ փոփոխությունների ենթարկվեց մշակույթն այդ շրջանում:
Ուշ հելլենիստական Հայաստանում ևս շարունակվում էր գիտության, գրականության և մշակույթի մյուս ճյուղերի զարգացումը: Հայ Արշակունի թագավորները ևս Հայաստան էին հրավիրում ու հովանավորում հելլենիստական մշակույթի մի շարք ներկայացուցիչների:

2. Ի՞նչ քայլերի դիմեցին Սասանյանները՝ Հայաստանում իրենց արքայատոհմը հաստատելու համար, ինչո՞ւ:
Սասանյան նոր արքան փորձում է Հայաստանում տարածել իրանական մշակույթն ու զրադաշտական կրոնը: Այդպես փորձ էր արվում Հայաստանում նոր՝ Սասանյան հարստություն հաստատել, և դրան պետք է նպաստեր զրադաշտականությունը:

3. Ինչպե՞ս էին կարգավորվում արքայի և նախարարների հարաբերությունները:
Թագավորի և նախարարների հարաբերությունները կարգավորվում էին «Գահնամակ» և «Զորանամակ» փաստաթղթերով։ Գահնամակը Հայաստանի բոլոր ավատատերերի ցուցակն էր՝ ըստ քաղաքական կշռի և ազդեցության: Դրանով էլ ամրագրվում էր արքունիքում նրանց գրաված դիրքը։ 

4. Ինչո՞վ էր պայմանավորված Արշակունյաց Հայաստանում արքայական իշխանության թուլացումը:
Արշակունյաց Հայաստանում ուղեկցվում էր արքայի իշխանության աստիճանական թուլացմամբ: Հայ Արշակունիները հետզհետե կորցնում էին իրենց ենթակաների նկատմամբ ունեցած անսահմանափակ իշխանությունը: 

5. Ի՞նչ հետևանքներ ունեցավ քաղաքների անկումն Արշակունյաց Հայաստանում:
Հայաստանում միառժամանակ մարում է, իսկ քաղաքները վերածվում են խոշոր գյուղերի կամ ավանների։ Միակ բացառությունը նորաստեղծ մայրաքաղաք Դվինն էր: Քաղաքային կյանքի անկմանը զուգընթաց անկում է ապրում և հելլենիստական մշակույթը, որը մեծապես կապված էր քաղաքների և քաղաքային կյանքի հետ:

6. Վերլուծի՛ր: Ի՞նչ փոփոխությունների հանգեցրեց ավատատիրական կարգերի ձևավորումը Արշակունյաց Հայաստանում։
Ավատատիրական համակարգի զարգացումն ու ամրապնդումն Արշակունյաց Հայաստանում ուղեկցվում էր արքայի իշխանության աստիճանական թուլացմամբ: 
Երկրում արմատավորվեցին ավատատիրական հարաբերություններ, քաղաքները կորցրին իրենց ազդեցությունը հասարակական կյանքի վրա, թուլացան տարբեր շրջանների տնտեսական ու մշակութային կապերը:

7. Փոփոխություն և շարունակականություն

Պատկերացրու, որ դու Խոսրով III Կոտակ արքայի գրագիրն ես, և քեզ հանձնարարվել է շարադրել մի պայմանագիր, որը պետք է կնքվի արքայի և իր նախարարներից մեկի (որոշի՛ր ինքդ) միջև:

Պայմանագիրը պետք է ներառի յուրաքանչյուր կողմի պարտականությունները և իրավունքները:

Ինչպիսի՞ պարտավորություններ և իրավունքներ կունենար կողմերից յուրաքանչյուրը:

Արքայի պարտականություններ։ Ապահովել Մարզպանի տիրույթների պաշտպանությունը։
Հատկացնել անհրաժեշտ պաշարներ՝ բանակը պահելու և ժողովուրդը բարեկեցիկ կյանքի համար։

Մարզպանի պարտականություններ։ Հավատարիմ մնալ արքային և պաշտպանել նրա իշխանությունը։Պատերազմի դեպքում իր զորքով օգնել արքային։

Արքան իրավունք ունի պահանջել, որ Մարզպանը կատարի իր պարտականությունները։
Մարզպանը իրավունք ունի կառավարելու իր տիրույթները՝ առանց արքայի անհիմն միջամտության։

УРОК 2

КАК СКАЗАТЬ? КАК ОТВЕТИТЬ?

1.ВЫРАЖЕНИЕ УВЕРЕННОСТИ В ТОЧНОСТИ ИНФОРМАЦИИ

Если вы верите в то, что узнали, то можете использовать следующие
выражения: мне кажется, это правда; я думаю, такое возможно…; думаю,
этому можно верить; доказательства звучат убедительно…; информация
вполне убедительна…; свидетельства не вызывают сомнений…

2.ВЫРАЖЕНИЕ СОМНЕНИЯ И ОТРИЦАНИЕ

Если вы не верите тому, что узнали, используйте следующие слова и
выражения: может быть это и правда, но…; возможно я ошибаюсь, но…;
мне кажется, что это неправда…; не думаю, что такое возможно…; всё это
просто невероятно…; это не похоже на правду…; всё это сказки… .

3. КАК ПОПРОСИТЬ СОБЕСЕДНИКА ПРЕКРАТИТЬ (ИЛИ ЗАПРЕТИТЬ ЕМУ) ВЫПОЛНЯТЬ КАКОЕ-ТО ДЕЙСТВИЕ

Когда вы хотите попросить вашего собеседника что-то не делать,
вы можете использовать следующие слова и выражения: давай,
давайте не будем (что делать?), не надо (что делать?), не следует,
нельзя (что делать?) перестань(-те), прекрати(-те)!, никогда
больше так не делай(-те)! — нельзя выбрасывать мусор на улицу, не
следует оставлять после себя мусор в местах отдыха, перестаньте
загрязнять нашу планету.

5.Разыграйте короткие диалоги по ситуациям.
1) Вы гуляете в парке с вашим другом. Он выбросил фантик от конфеты на
землю. Что вы ему скажете?
Иди обратно и забери свой фантик потом на мусор закинешь
Ладно
2) Вы отдохнули на природе за городом и собираетесь домой. Ваши
знакомые собираются уехать, не убрав за собой мусор.
3) Ваша подруга выпила воды и собирается выбросить бутылку на улице.
Не сделай этого
Почему
Потому что ты загрязняешь нашу планету
4) Придумайте свои варианты похожих ситуаций и диалогов.

6. Разделитесь на небольшие группы (по 2-3 человека). Обсудите,
какие экологические проблемы существуют в вашем родном городе
или селе. Как их можно решить?

4. КАК РАССКАЗАТЬ О ТОМ, ЧТО ВАМ НРАВИТСЯ

Чтобы рассказать о том, что вам нравится и что вы любите, можно
использовать следующие слова и выражения: мне нравится, я
люблю, я предпочитаю (что?). А для того, чтобы предложить что- либо попробовать можно использовать слова: попробуй,
попробуйте; я вам (тебе) советую попробовать (что?).

9. Разыграйте небольшие диалоги по образцу.
– Ты пробовал (Вы пробовали) армянские минеральные воды?
– Нет. Но я слышал о них много хорошего. Какую воду ты посоветуешь (вы
посоветуете) мне попробовать?

5.ВЫРАЖЕНИЕ СОВЕТА, УКАЗАНИЯ ИЛИ ПРИКАЗА

10. Прочитайте текст. Обратите внимание на то, как можно посоветовать или запретить собеседнику выполнить действие.

Экономьте бумагу! Не выбрасывайте тетрадь, если в ней ещё остались
чистые листы. Используйте их для черновиков.
Экономьте электроэнергию! Выходя из комнаты, выключайте свет и
бытовую технику: телевизор, компьютер или музыкальный центр.
Экономьте воду! Её запасы на нашей планете ограничены. Выключайте
воду, пока чистите зубы или намыливаете голову.
Когда вы прогуливаетесь в парке или отдыхаете за городом, помните
простые правила:
Не ловите бабочек, стрекоз, жуков, ведь они тоже нужны природе!
Не ломайте здоровые ветки на деревьях.
Не срывайте цветы!
Не оставляйте после себя мусор на природе!
Помогая природе, мы помогаем себе!

2.Прочитайте высказывание индийского политика и философа
Маха՛тмы Га՛нди. Согласны ли вы с его словами?
Мир достаточно велик, чтобы удовлетворить нужды любого человека, но
слишком мал, чтобы удовлетворить людскую жадность.
Я согласен с этим, потому что есть и много жадных людей на планете.

Что вы узнали нового для себя?
Я нового не узнал, но повторил
Что такое экология и экологическое преступление?
 «экологическое преступление — это наказуемое по уголовному закону общественно опасное деяние, посягающее на экологическую безопасность и экологический правопорядок и причинившее существенный вред природной среде или создавшее угрозу его наступления»14.
Почему наука об охране окружающей среды стала такой важной в наше время?
Наука, обладающая огромным потенциалом, способна найти решения существующих экологических вызовов, обеспечив при этом стабильное развитие и благополучие общества.
Чему вы научились?
Что каждый из нас может сделать для спасения нашей планеты?
Не бросать мусор в улицу а бросить в мусор